Cây Một Lá

Công dụng chữa bệnh của cây một lá bạn ít biết
Mô tả cây

  • Cây Một Lá loại cỏ sống lâu, cao từ 10-20cm. Thân rất ngắn, củ tròn to, có thể nặng tới 1,5-20g.
  • Thẳng từ củ, chỉ mọc lên có một lá riêng lẻ sau khi hoa tàn.
  • Lá hình tim tròn, xếp theo các gân lá hình chân vịt, đường kính 10-25cm mép uốn lượn.
  • Gân lá toả đều từ cuống lá, cuống lá dài 10-20cm, màu tím hồng.
  • Cụm hoa có cán dài 20-30cm. Hoa thưa 15-20 cái, mọc thành chùm hay bông màu trắng, đốm tím hồng hay màu vàng hơi xanh lục.
  • Lá đài và cánh hoa giống nhau. Cánh môi 3 thuỳ, có rất nhiều gân, có lông ở quãng giữa, thuỳ bên và thuỳ tận cùng hình ba cạnh, cột dài 6mm, phồng ở đỉnh. Ra hoa tháng 3-4-5, quả nang vào các tháng 4-5-6.
  • Khi hoa nở, đầu cánh hoa phía trên chụm lại làm toàn hoa giống như chiếc đèn lồng. Quả hình thoi trên có múi trông giống như quả khế con dài 2-3cm.

Thường sau khi hoa tàn rồi, lá mới phát triển do đó hoặc ta chỉ thấy cây mang hoa, hoặc quả, không có lá, hoặc chỉ thấy cây có lá, thường một lá.

Phân bố, thu hái và chế biến

  • Ở Việt Nam có ở nhiều vùng núi các tỉnh Lào Cai, Hà Gang, Hoà Bình, Sơn La, Lai Châu, một số vùng ở biên giới Tràng Định, Văn Uyên, Cao Lộc, Đổng mỏ, Hữu Lũng (Lạng sơn), Trùng Khánh, Quảng Uyên (Cao Bằng).
  • Các khu vực như Tây Ninh, An Giang và một số vùng núi miền tây cũng có.
  • Thanh Thiên Quỳ ưa mọc ở kẽ núi đá, nơi thấp và ẩm ướt, dưới bóng cây to hoặc dưới đám cỏ dày đặc. Hầu như không thấy mọc ở bờ ruộng hay ở những môi trường khác.

Tên gọi – Thành phần

  • Tên khác: Chân trâu diệp, Thanh thiên quỳ, Siam lài, Bâu thoọc (bầu là lá, thoọc là một), Kíp lầu (Quảng Hoa-Cao Bằng).
  • Tên khoa học: Nervilia fordii (Hance) Schultze.
  • Thuộc họ: Orchidaceae (Lan).
  • Triterpenoids: Chất triterpenoids có trong rau má giúp các vết thương lành rất nhanh, thúc đẩy quá trình chống ô-xy hóa và tăng tuần hoàn máu.
  • Steroid: Steroid là các hợp chất chất béo hữu cơ hòa tan có nguồn gốc tự nhiên, steroid điều khiển một số các quá trình trao đổi chất của cơ thể.
  • Flavonoids: Đóng vai trò là chất chống oxy hóa, trung hòa các phân tử có chứa oxy, hổ trợ công dụng cho vitaminC)
    Các axit hữu cơ, axit amin, và các thành phần khác.

Bộ phận dùng

  • Lá hay toàn cây phơi hoặc sấy khô

Chế biến

Để bảo vệ chỉ nên thu lá, để củ lại cho cây tiếp tục phát triển.

Trong khi hái nên tách riêng lá to và nhỏ để dễ chế biến.

Cách chế biến Cách 1:

Hái lá về rửa sạch đất, phơi se lá dùng tay vò, vừa phơi vừa vò. Mới đầu vỏ từng lá một. Sau có thể vò nhiều lá cho đến khi khô khoảng 2-3 ngày.

Cách chế biến Cách 2:

Lá hái về rửa sạch đồ qua nước sôi, rồi tiếp tục làm như trên. Tuy nhiên có nơi chỉ hái về rửa sạch phơi khô không vò cũng không đồ hay nhúng nước sôi trước khi vò và phơi. Chế biến tốt, lá có màu tro sẫm hay lục đen, lá vo tròn thành cục mùi thơm. Theo thói quen, lá nhỏ là loại tốt.

Công dụng

  • Tính vị quy kinh: Vị đắng, ngọt, Vào can kinh, tính mát không độc.
  • Tác Dụng: An thần, giảm đau, ho, giải độc, ho ra máu, viêm miệng. việm họng cấp tính , suy dinh dưỡng ở trẻ con, bệnh tràng nhạc, lỡ loét, bệnh lao.
  • Nghiên cứu hiện đại: Chống khối u và miễn dịch kháng virus và kháng khuẩn, tăng cường và ứng dụng lâm sàng trong điều trị hen suyễn, viêm phế quản mãn tính hen, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, viêm phổi do bức xạ, viêm tụy cấp tính, viêm họng cấp tính, mãn tính .
  • Hiện nay cây một lá đang được nghiên cứ điều trị các chứng ung thư, ung thư vòm họng, ung thư phổi,

Ứng dụng lâm sàng

  • Cây một lá dùng uống chữa lao phổi làm cho phổi mát đỡ nóng: Giã nát lá đắp lên nơi đau, mụn nhọt. Sắc lấy nước ngày dùng 12-20g
  • Chữa ngộ độc, giải độc nấm: Lấy 2-3 lá cây một lá phơi khô thái nhỏ, hãm với nước sôi trong 3 phút rồi chắt lấy nước uống ngày 2 lần. Bồi dưỡng cơ thể, mát phổi,
  • Chữa lao phổi và ho Mỗi ngày dùng 10-20 lá cây một lá cho vào nồi sắc hoặc hấp đường hoặc chế biến thành cao lỏng để uống cũng có tác dụng rất tốt.
  • Chữa viêm nhiễm, lở loét : Dùng lá cây một lá tươi giã nát, đắp lên các chỗ đau nhức hoặc đắp mụn nhọt, các vết lở loét viêm nhiễm ngoài da rất hiệu quả.
  • Cây một lá dùng ngâm rượu uống cũng có tác dụng chữa rối loạn kinh nguyệt, ho, viêm phế quản, viêm phổi rất tốt. Viêm miệng, viêm họng cấp tính

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *